redzuurdesem/redzuurdesem.sublime-workspace

2704 lines
105 KiB
Plaintext
Raw Blame History

This file contains invisible Unicode characters

This file contains invisible Unicode characters that are indistinguishable to humans but may be processed differently by a computer. If you think that this is intentional, you can safely ignore this warning. Use the Escape button to reveal them.

This file contains Unicode characters that might be confused with other characters. If you think that this is intentional, you can safely ignore this warning. Use the Escape button to reveal them.

{
"auto_complete":
{
"selected_items":
[
[
"M",
"M11_Intern"
],
[
"M0",
"M03_Multi"
],
[
"node",
"nodeTemplate"
],
[
"wee",
"week_begin"
],
[
"kerst",
"kerst_begin"
],
[
"calcul",
"calculate_total"
],
[
"calculate",
"calculate_mean"
],
[
"calcu",
"calculate_total"
],
[
"csv",
"csvfile"
],
[
"toggle",
"toggleTable"
],
[
"templa",
"templatedir"
],
[
"padd",
"padding-bottom\tproperty"
],
[
"merm",
"mermaidEl"
],
[
"ope",
"openfile"
],
[
"cs",
"csvfile"
],
[
"ge",
"getal_met_punten"
],
[
"totti",
"tottien1"
],
[
"poly",
"polyLambda"
],
[
"no",
"nowrap"
],
[
"vege",
"no-vegetarians-do-not-eat-fish-403bc03781ab"
],
[
"crafst",
"craftsmanship"
],
[
"_",
"_ChromeDevTools"
],
[
"impo",
"important"
],
[
"imp",
"important"
],
[
"backgr",
"background-color"
],
[
"back",
"background-color"
],
[
"font",
"font-weight"
],
[
"tex",
"text-decoration"
],
[
"margi",
"margin"
],
[
"fon",
"font-size"
],
[
"mar",
"margin"
],
[
"BACK",
"background-color"
],
[
"border-",
"border-left"
],
[
"border",
"border-left"
],
[
"padding",
"padding-bottom"
],
[
"lis",
"list-style-type"
],
[
"paddi",
"padding-top"
],
[
"background",
"background-image"
],
[
"ht",
"http-equiv\tAttr"
],
[
"marg",
"margin-right"
],
[
"ba",
"background-color"
],
[
"b",
"border-bottom"
],
[
"FO",
"FOOTER\tTag"
],
[
"mari",
"margin"
],
[
"foa",
"float"
],
[
"margin",
"margin-top"
],
[
"H",
"HEAD\tTag"
],
[
"img",
"border-image-outset"
],
[
"d",
"display"
],
[
"li",
"list-style-position"
],
[
"mag",
"margin-top"
],
[
"backg",
"background"
],
[
"text",
"text-align"
],
[
"ma",
"margin-bottom"
],
[
"LI",
"LI\tTag"
],
[
"f",
"font-family"
],
[
"backgroun",
"background"
],
[
"style",
"border-top-style"
],
[
"pad",
"padding-top"
],
[
"bo",
"border-top"
],
[
"te",
"text-align"
],
[
"bor",
"border-bottom"
],
[
"col",
"color"
],
[
"m",
"margin-bottom"
],
[
"DI",
"DIV\tTag"
],
[
"wid",
"width"
],
[
"in",
"inline"
],
[
"list",
"list-style-type"
],
[
"co",
"color"
],
[
"A",
"ASIDE\tTag"
],
[
"N",
"NAV\tTag"
],
[
"cl",
"clear"
],
[
"wi",
"width"
],
[
"HEA",
"HEADER\tTag"
],
[
"lit",
"list-style-position"
],
[
"upper",
"upper-roman"
],
[
"AR",
"ARTICLE\tTag"
],
[
"colo",
"background-color"
],
[
"IN",
"INPUT"
],
[
"ta",
"TAG"
],
[
"klein",
"kleinDier1"
],
[
"ont",
"ontvangDier"
],
[
"klei",
"kleinDier1"
],
[
"se",
"section\tTag"
],
[
"ex",
"expectedBedrag"
],
[
"rev",
"reversed"
],
[
"palined",
"palindrome_chain_length"
],
[
"aantal",
"aantalVerzonden"
],
[
"Beste",
"Bestellingen (class)"
],
[
"resp",
"responseText"
],
[
"coinba",
"coinbaseCode"
],
[
"coinb",
"coinbaseCode"
],
[
"coin",
"coinbaseCode"
],
[
"kor",
"kortingscode (variable)"
],
[
"kortin",
"kortingscodes"
],
[
"korting",
"kortingscodes"
],
[
"betaal",
"betaaldBedrag"
],
[
"betaa",
"betaaldBedrag"
],
[
"paym",
"paymentStatus"
],
[
"masthea",
"masthead-nav"
],
[
"var",
"var_dump"
],
[
"temp",
"templateFile (variable)"
],
[
"mailBe",
"mailBesteld"
],
[
"Bes",
"Bestellingen (class)"
],
[
"calc",
"calcKorting (function)"
],
[
"cal",
"calcBasisBedrag (function)"
],
[
"ko",
"kortingsPercentage"
],
[
"kort",
"Kortingscodes"
],
[
"get",
"getHoeveelheid (function)"
],
[
"perc",
"percent"
],
[
"extra",
"extraVerzending"
],
[
"totaal",
"totaalIndex (variable)"
],
[
"bereke",
"berekening"
],
[
"voo",
"voorWie"
],
[
"human",
"humancheckLbl"
],
[
"rand",
"random2 (variable)"
],
[
"huma",
"humancheckLbl"
],
[
"ini",
"initScrollToTopButton"
],
[
"initS",
"initScrollToTopButton"
],
[
"init",
"initLightbox"
],
[
"scroll",
"initScrollToTopButton"
],
[
"navb",
"navbar-wrapper"
],
[
"preven",
"preventDefault"
],
[
"im",
"important"
],
[
"featu",
"featurette-divider"
],
[
"feature",
"featurette-heading"
],
[
"backgrou",
"background-color"
],
[
"C",
"Calculate"
]
]
},
"buffers":
[
{
"file": "content/boek/verdienen.pd.md",
"settings":
{
"buffer_size": 57723,
"encoding": "UTF-8",
"line_ending": "Unix"
}
},
{
"contents": "\n## Intermezzo\n\n### Juli 2018\n\nIn Venteuil, een klein dorpje in de Champagne streek te Frankrijk dat vijfhonderd hele inwoners telt, ligt wijnmaker Autréau-Lasnot[^lasnot]. Er zijn honderden grote en kleine champagneboeren gevestigd in de streek - en overal waar je kijkt zie je wijnstokken vergezeld met vrolijke rozen en gonzende bijenkorven. \\nl\nIk drink geen alcohol, maar dat is geen reden om een uitgebreid bezoek aan deze streek af te slaan. Ik hou van alles wat met fermentatie te maken heeft. Het alcoholisch bijproduct is dan voor mij natuurlijk jammer, maar terwijl iedereen zich bezat aan de verschillende proeverijen kan ik vrolijk wat rondkijken. \n\n[^lasnot]: [http://www.champagne-autreau-lasnot.com/](http://www.champagne-autreau-lasnot.com/)\n\nEen tweede reden waarom een bezoek aan zo'n wijnmakerij de moeite is, is de visie die deze mensen hebben over het leven in het algemeen. Inwoners van een landelijk dorp dat maar vijfhonderd man telt zijn gebonden om op een heel andere manier te leven dan in een drukke stad, dus dat geeft al wat prijs. In het beroep van wijnmaker speelt slechts één concept een centrale rol: _tijd_. \n\nOm kwaliteit te produceren moet je soms tot tien jaar geduld hebben. Die tijd wordt volledig in beslag genomen door kwaliteitscontroles van je druiven op het veld, door de selectie van de juiste periode om te oogsten, en natuurlijk ook door de uitermate lange gistingsperiode. \\nl\nWees bereid om een slechte oogst onherroepelijk weg te kappen: het gaat dan om honderden liters aan verloren winst. \n\n> _Om kwaliteit te maken moet je af en toe bereid zijn geld te verliezen._\n\n\\index{Bottelgist}\n\n'_Time is money_' - het klinkt als een zielloze one-liner zonder context. En dat is het ook. \\nl\nIn de champagne wereld is tijd een synoniem voor _plaats_. Er zijn enorme kelderruimtes nodig om genoeg flessen per jaar te produceren om goed van te kunnen leven (laten we zeggen zo'n `10.000` - dat is een peulschil in vergelijking met industriële champagneboeren). \\nl\nDe druivenpers is een gedrocht dat in de grote garage staat bij Autréau, waarna het sap naar de kelder gepompt wordt om in inoxen vaten gedurende 15 maanden omgevormd te worden naar witte wijn. In tientallen vaten zijn verschillende soorten druiven van verschillende jaren opgeslagen. \\nl\nDaarna wordt suiker en 'bottelgist' in individuele flessen toegevoegd om de bubbels te creëren. \\nl\nDat vereist plaats in een tweede kelder. Die flessen moeten regelmatig gedraaid worden om het residu van de gist te kunnen verwijderen en daarna te herkurken. \\nl\nDat vereist plaats in een derde kelder. Voeg daar nog wat meer tijd (en dus nog meer ruimte) aan toe voor de beste combinaties van smaak te laten versmelten. Het leek alsof heel Venteuil onderkelderd was, voorzien van genoeg flessen voor de komende drie generaties. \n\nEen wijnmaker draait zijn hand niet om voor een jaar meer of minder. Wij in de moderne bedrijfswereld durven zelfs binnen het jaar meerdere keren van werkgever te veranderen. Als je nu zegt dat je 5 jaar voor dezelfde firma hebt gewerkt krijg je samen met gelukwensen het label '_ancien_' opgeplakt, en als het even kan een extra verlofdag. 10 jaar voor kwaliteit. 5 jaar voor een label. \n\nDruivenvelden zijn in de streek erg duur: de concurrentie aast constant op lapjes grond. Voor grote champagnehuizen in Reims is die kostprijs verwaarloosbaar ten opzichte van een kleiner familiebedrijf als Autréau. Ze zijn begonnen in 1932 en van generatie op generatie werd de grond binnen de familie gehouden. Dat is dan ook de enige manier om het te doen: het is er in de streek zo duur dat het voor kleine bedrijven 50 jaar kost om rendabel te zijn.\n\nKunnen wij ons dat nog inbeelden? Zo'n grote onkosten maken over generaties heen? Zo in het onzekere durven stappen? Vijf jaar wachten om te weten of je product écht goed is? In die constante angst te leven dat het evengoed middelmatige brol kan worden? Om dan daarna ook de ballen te hebben om alles gewoon weg te kappen en opnieuw te beginnen? \n\nIk denk het niet. \n\nHet is tegenwoordig voor velen al een hel om vijf jaar hetzelfde te moeten doen. Het klinkt voor de moderne mens onmogelijk om zo'n lange periode voor hetzelfde te reserveren. Het Dreyfus model schrijft een decennium voor als de tijd die nodig is om exceptionaliteit te kweken - daarna wordt het tijd voor iets anders. De geïncarneerde Jezus in de film 'The Man from Earth' doet ook elke 10 jaar iets anders - wat moet een mens anders als hij eeuwig leeft? \n\nChampagne maken bijvoorbeeld. \\nl\nOok al betekenen jaren niets voor onze gids, toch weet hij bij het proeven van champagne zich exact te herinneren welke _blend_ dat was, hoe de oogst dat jaar was, en in welke ton het sap aan het gegist heeft. \\nl\nDe ontmoeting leerde mij veel gematigder te zijn als het gaat over het spenderen van tijd. Een groot project van zes jaar (enkelvoud) doorploeteren hoeft helemaal niets met ploeteren te maken hebben. Die zes jaren (meervoud) zullen zo ook wel voorbij vliegen. \n\n'_Waar zie je jezelf over vijf jaar?_' klinkt plots als een erg domme vraag.\n\nEn toch leven deze boeren ook van moment tot moment: wijn maken vereist een constante bijsturing van het hele proces. Geen enkele dag is hetzelfde. Er moet constant geproefd en aangepast worden. De globale opwarming van de aarde zorgt voor een verschuiving van oogsttijd die voor hun heel voelbaar is. \n\nIk ben ondersteboven van mijn eigen bekrompenheid over tijdsbesef na dit bezoek. Het zal nog jaren duren - en enkele extra bezoeken - eerdat het besef er volledig is. En dat is niet erg, dan kan het idee nog wat rijpen. \\nl\nNu nog heelhuids thuis geraken, want mijn vrienden beginnen al wat vrolijker te worden na de vierde fles, die jaren nodig had om te rijpen, en luttele minuten om op te drinken. \n\nOm af te sluiten met onderzoek: _What happened to the Time? The Relationship of Occupational Therapy to Time_ [@pemberton2011happened]. Hierin staat het volgende als belangrijkste bevinding:\n\n> _There is a connected relationship between time and occupation._\n\nDus toch.\n",
"file": "content/boek/intermezzo1.pd.md",
"file_size": 6055,
"file_write_time": 132010216280000000,
"settings":
{
"buffer_size": 6066,
"line_ending": "Unix"
}
},
{
"contents": "\n## De boer, de molenaar, en de brouwer\n\n\\label{boer}\n\n> '_Heute back ich, morgen brau ich_' - Rumpelstilzchen (Repelsteeltje)\n\n### De boer\n\nTODO\n\n### De molenaar\n\nTODO\n\n### De brouwer\n\nDe bakker en de brouwer hadden vroeger een hechte relatie. In feite was die relatie in de middeleeuwen zo intiem dat de bakker de brouwer ingedeeld werden in dezelfde gilde, of zelfs vaak éénzelfde persoon waren. Repelsteeltje was een van die meesters van de gist, die 's nachts tijdens de arbeid graag een liedje zong:\n\n> _Heute back ich, morgen brau ich,\\newline\nübermorgen hol ich der Königin ihr Kind;\\newline\nach, wie gut, dass niemand weiß,\\newline\ndass ich Rumpelstilzchen heiß!_\n\nDie klaarblijkelijk al oude verbintenis tussen bakker en brouwer wekte mijn nieuwsgierigheid naar de wereld van het bier. Die bakker kende ik al vrij goed. Die brouwer daarentegen, als zonderlinge geheelonthouder van alcohol, helemaal niet. Mijn vader maakte in mijn kindertijd wijn van eigen druiven, zoals zijn vader dat deed. De onmiskenbare geur van rottende druiven en het gepruttel van _dame-jeanne_ flessen met een waterslot zijn de enige levende herinneringen die daarvan zijn overgebleven. Toen de serre, waar de druiven in geteeld werden, werd vervangen door een groter exemplaar, verdwenen ook de druiven, en daarmee het hele wijnmaakproces. Hoe goed mijn ouders ook hun best deden om de zelfgemaakte wijn op te drinken, de keurig gelabelde flessenstapel in de kelder leek eerder aan te dikken dan te slinken. Ik neem aan dat dat een goede reden was om er dan maar mee op te houden. Wijn of bier brouw je immers niet in kleine hoeveelheden. \n\nVan bier ken ik echter helemaal niets, behalve dat (naar het schijnt) Nederlandse pils naar afwaswater proeft. Zoiets wordt alle leerlingen ingeprent in scholen te België, hét uitgelezen land van het bier[^lvhb]. Toen ik te weten kwam dat een mede Hasselaar bier brouwde van onder andere Hasselts geteelde graan, kon ik niet anders dan nader kennis te maken met de wereld van de ontucht en het hedonisme. Schol. \n\n[^lvhb]: Volgens de '_Trivial Pursuit: België - Land van het Bier_' editie toch.\n\nIk ontmoette Gert Jordens op een dinsdagavond in zijn testlabo aan het Kanaal. \n'Kom binnen! Kan ik u een biologisch fruitsapje aanbieden?' Ik begon te lachen. \\nl\n'Dankuwel. Rare gewoonte om ook iets niet-alcoholisch in een brouwerij aan te kunnen bieden.' Ik had Gert al op de hoogte gebracht van mijn voorkeur wat betreft alcohol. \\nl\n'Oh, hier komen alle soorten mensen over de vloer hoor.' En daarmee was de trend gezet. \\nl\n'Die mensen brengen meestal iemand anders mee die wel graag iets drinkt. En zo is iedereen tevreden.' We zetten ons aan een hoge tafel waarvan de onderkant van het doorzichtig tafelblad bezaaid is met krantenartikelen over Jessenhofke, de biologische brouwerij van Gert. De tafel straalde een zekere autoriteit uit, en ik was er best van onder de indruk, behalve dat ze ook plakte. Juist ja, bier. \n\nWe praatten wat, Gert over bier brouwen, en ik over brood bakken. \\nl\n'Ik heb thuis een aantal keren Kvass[^kva] gemaakt met zuurdesem, wat je misschien een soort van tafelbier kan noemen. Wat ik mij voornamelijk afvroeg, hoe zit dat met gisten en bacteriën in bier? Heb jij ook melkzuurbacteriën nodig, of alleen maar gisten?' Gert knikte. \\nl\n'Ja, brouwen met zuur, dat vereist een volledig andere installatie. Wij gebruiken hier alleen maar gist. Bacteriën gebruiken, dat is de richting van Geuze uit gaan. Die krijg je nooit meer uit je installatie. Je kan niet zuur bier brouwen, én iets als gistend bier.' \n\n\\index{Pils}\n\\index{Lager}\n\\index{Ale}\n\\index{Bovenfermentatie}\n\\index{Onderfermentatie}\n\\index{Saccharomyces}\n\\index{Saccharomyces!pastorianus}\n\\index{Saccharomyces!cerevisiae}\n\nIk leerde achteraf dat pils, beter bekend in het Vlaams als een _pintje_ (of _dagschotel_), een soort _lager_ is. Bier kan over het algemeen ingedeeld worden in twee grote klassen: die van onderfermentatie (_bottom-fermenting_ of anaerobische fermentatie), zoals lager, en die van bovenfermentatie (_top-fermenting_ of aerobische fermentatie), zoals _ale_. Bovenfermentatie gebeurt op hogere temperaturen (tussen de `15` en `24 °C`) en gaat gepaard met het gevaar van inoculatie van (on-)gewenste bacteriën. Schuim bovenop vloeistof verraadt de aanwezigheid van aerobische gisten, zoals _Saccharomyces cerevisiae_. Op het label van het bierflesje prijkt vaak 'hoge gisting', een ander woord voor deze bovengisting. Onderfermentatie daarentegen gebeurt op lagere temperaturen (onder de `10 °C`). In dat geval werkt men met gistsoort _Saccharomyces pastorianus_[^past]. \n\n[^past]: Zoals de naam doet vermoeden is deze soort vernoemd naar Louis Pasteur. Deze gist heette voordien _Saccharomyces carlsbergensis_ dankzij Dane Emil Hansen's onderzoek aan de Carlsberg brouwerij in Kopenhagen.\n\nGeuze, of algemener _lambiek_, is niet zomaar in onder- of bovenfermentatieve bieren te categoriseren. Hier is spontane gisting de belangrijkste factor, die bij niet-industriële brouwerijen nog in koperen koelschepen op de zolder plaatsvinden. Met die blootstelling aan de plaatstelijke buitenlucht hopen brouwers _Brettanomyces lambicus_ te vangen, en in een latere fase ook soorten _Lactobacillus_. Zelfs de eikenhouten vaten waar lambiek nog jaren in verder gist blijken een grote invloed te hebben op de aanwezige micro-organismen in het bier [@spitaels2014microbial]. Lambiek is een van de laatst overgebleven oerbieren, en sluit het beste aan bij zuurdesem als fermentatie methode. \n\nHistorisch gezien brouwt men in Noord-Europa reeds sinds de 14de eeuw via onderfermentatie in koele grotten. De lange, koude fermentatie vlakt scherpe of ongewenste smaken af, wat leidt tot een helder en verfrissend aroma. Tot voor de 19de eeuw werd er in België en Nederland voornamelijk bier van hoge gisting gedronken. Dankzij de opkomst van koeltechnologie en de klaarblijkelijke voorkeur voor een afgevlakte smaak is de populariteit van onderfermentatie sterk toegenomen. Doet deze evolutie je ergens aan denken? Gert liet me zien hoe hij beide fermentatiemethodes combineert, met de nadruk op bovenfermentatie. Met zuiver theoretische classificaties kom je maar zo ver. \n\n\\index{Esters}\n\\index{Esters!Ethylbutyraat}\n\n'Ik heb een collega die met een _Do It Yourself_ kit thuis enkele liters bier brouwt. Ik heb hem gevraagd naar welke organismen hij gebruikt, en het antwoord was 'een pakje gist'. Doen jullie dat ook?' \\nl\n'Nee, nee, helemaal niet. Kijk, ik vergelijk dat altijd met soep maken. Wil je _pakjessoep_, of wil je de volle smaak van een goede bouillon? Pakjessoep is het zakje gedroogde gist, _Saccharomyces cerevisiae_, maar gigantisch veel in aantal. Dat gaat snel, maar heeft geen smaak. Nog een reden voor uw collega om voor die gedroogde gist te kiezen is de prijs. Dat kost ongeveer 2 EUR, terwijl de vloeibare gist die ik koop gemakkelijk 9 EUR kan zijn.' \\nl\n'_Saccharomyces_, dat dacht ik al. Maar zonder melkzuurbacteriën, welke gisten zitten er dan nog in bier?' onderbrak ik hem. \\nl\n'Ha,' zei Gert, 'dat hangt van de biersoort af die je wilt brouwen hé. Ik koop in Brouwland[^brwl] een soort van twee-componenten pakketje aan dat ik opkweek. Dat is die vloeibare gist. Het ene component bevat de gisten in, en de andere de starter, voeding voor de organismen. Elk pakket is specifiek voor een soort bier, gaande van een gewoon licht blond biertje tot iets Westmalle-achtig met het aroma van banaan.' \\nl\n'Banaan?' Ik trok een vies gezicht. \\nl\n'Banaan, ja. Als je dat ruikt, dan weet je, ze hebben die soort gist gebruikt.' Wetenschappers vermoeden dat gisten zulke _esters_, een chemische klasse van organische verbindingen, produceren om insecten aan te trekken, die zorgen voor verdere verspreiding van de gisten [@saerens2010production]. Een bepaalde ester genaamd Ethylbutyraat is verantwoordelijk voor de banaan-achtige geur. \n\n'Maar je kweekt geen gisten zelf op, vanaf nul, zoals ik met mijn desem doe?' Ik nam een flinke slok van mijn appelsap. Lekker, minder zuur dan ik verwachtte. Misschien geen goed idee in combinatie met de frieten die ook nog aan het fermenteren zijn in mijn maag. \\nl\n'Neen, da's zuiver labo werk. Daar hou ik mij niet mee bezig. Er zijn zoveel manieren om nog extra smaak toe te voegen voordat bier gedronken kan worden. Neem nu de mout. Hoeveel water gebruikt wordt bij het ontkiemen van de granen, de kiemduur, hoe dit terug gedroogd wordt, noem maar op: alles heeft invloed op de smaak. Of de hop die meegekookt wordt. Die komt van Joris Cambie uit Poperinge, trouwens.' Vloeibare gist. Ik vermoedde dat het hier om een gelijkaardig product ging dat ook verkocht wordt door Puratos, maar dan op maat gemaakt voor brouwers. \n\n[^kva]: Zie hoofdstuk \\ref{kvass}.\n[^brwl]: Een groothandelaar gespecialiseerd in producten voor het brouwen van alcoholhoudende dranken. \n\n\\index{Lageren}\n\\index{Bottelgist}\n\nHet zuurdesembier dat ik ontdekte via het internet was dus gebrouwen in een brouwerij waar zure bieren met bacteriën worden gemaakt. Gert leidde me ondertussen rond in zijn brouwerij. \\nl\n'Deze ruimte is niet meer dan een opslagplaats. Het bier moet nog rijpen na de hergisting. Dit hier is een gecertifieerde mini brouwerij, waar we productontwikkeling doen. Ik brouw niet meer dan `100` liter hier. Als het product op punt staat, dan gaat het naar verschillende grotere brouwerijen die we bepaalde periodes huren om op grote schaal te produceren. Bijvoorbeeld in Halen.' We liepen voorbij de rijen metershoog gestapelde bakken bier. Daarvoor diende die heftruck dus. Bovenop de vijfde rij pronkten een paar fietsen. \\nl\n'Die heb ik te veel.' Gert haalde zijn schouders op. 'Zo staan ze in ieder geval niet in de weg.' We liepen terug naar de enige verwarmde ruimte.\\nl\n'Hoe werkt die hergisting precies?' vroeg ik. \\nl\n'Na het _lageren_ voegen we opnieuw gist toe om hier bier te laten gisten op fles. Die bottelgist is trouwens meestal andere gist dan de opgekweekte starter. Pils van grote merken verlaat de brouwerij 'dood', dat wil zeggen, ze wordt niet beter met bewaren. Ons bier kan je tot vijf jaar bewaren.' Lageren is het opslaan van 'jong' bier in een grote tank, zodat het kan rijpen. Dit is in feite een tweede gistingsstop. Na het koken, koelen, en klaren van de wort, vindt de 'hoofdgisting' plaats, die drie dagen tot meer dan een week kan duren. \\nl\n'Gebruiken jullie dan drie gistingsfases?' Ik begreep het verschil tussen lageren en hergisten niet goed. \\nl\n'We lageren gedeeltelijk op fles, om het zo te zeggen.'\\nl\n'Wil dat zeggen dat ik brood zou kunnen bakken met jullie bier, aangezien er nog actieve gist in zit?' Gert knikte. \\nl\n'Zeker. Lekker. Dat gaat werken. Ik weet niet hoeveel gist je dan moet toevoegen.' Dat was ik helemaal niet van plan. Met een voordeeg en langere rijstijden valt veel op te oplossen. \n\n\\index{Maischen}\n\\index{Draf}\n\n'Wat voor u misschien interessanter is om mee te bakken is de draf[^draf].'\\nl\n'Draf?' \\nl\n'Overschot na het _maischen_. Met het klaren scheiden we vloeistof van ingrediënten als mout en gerst. Het resultaat is langs de ene kant wort, dat verwerkt wordt tot bier, en draf, waar ik niets mee kan doen. Als we hier brouwen om een product te ontwikkelen, zit ik met `30` kg aan draf. Daar zitten nog veel granen besjes in. Bakkers komen dat ophalen om in brood te doen. Meng het wel met genoeg meel, want anders krijg je een hele zware boterham.' Gert klopte met zijn hand op zijn buik om duidelijk te maken dat het brood niet bepaald licht verteert.\\nl\n'De bakkerij in Genk aan de rotonde gebruikt dat bijvoorbeeld.' ging hij verder. \\nl\n'Koek en Brood? Leuk, die ken ik. Die hebben wel goed brood, en werken ook met zuurdesem. Dan moet ik daar zeker nog eens naartoe gaan.'\\nl\n'Dat is er niet altijd hé. We brouwen hier niet elke week. Pieter is het ook al komen ophalen voor zijn dieren. Grote brouwerijen zitten met tonnen aan draf, dat is allemaal dierenvoeder. Het gist wordt gebruikt door duivenmelkers als krachtvoer. De vogels beschikken over de kracht van de gist als ze dat opeten.' Dat klinkt alsof Gert de Panoramix van de duiven is, die toverdrank in plaats van bier brouwt. \\nl\n'Zou ik ook eens een beetje draf mogen gebruiken, om mee te experimenteren in brood?'\\nl\n'Natuurlijk. Ik zal u iets laten weten als er beschikbaar is.'\n\n[^draf]: Beter bekend als _bierbostel_. \n\nIk wist dat ook het graan van Pieter door Gert gebruikt werd om bier te brouwen: Arvum, Belgisch Blond Bier met een natuurlijk karakter. Op de label van de flesjes staat:\n\n> _Net als de akker moet de geest soms rusten om weer vruchtbaar te worden._\n\nIk ken Pieter niet onmiddellijk als een filosoof, maar ik vond het wel erg goed gevonden. Ik vroeg Gert naar de oorsprong van zijn grondstoffen, of hij alle ingrediënten bij één boer haalde.\\nl\n'Nee, zeker niet. Risicospreiding noem ik dat. De granen worden gemout in Antwerpen, maar kunnen afkomstig zijn van Engeland, België, Nederland, Denemarken, Noord-Frankrijk, of zelfs uit Bamberg in Duitsland voor de gebrande mouten, die minder beschikbaar zijn bij ons. Sommige kruiden komen van West-Vlaanderen, Wallonië, Maastricht, of van Duitsland. Alles is biologisch, dat wel. ' Het bio-logo prijkt ook op alle flessen. Ik kijk naar wat uitleg over de producten van Jessenhofke, onder het doorzichtig tafelblad. \\nl\n'We gaan binnenkort ook voor een _vegan_ label, onze bieren zijn ook veganistisch.' \\nl\n'Veganistisch? Bier bevat toch geen dierlijke stoffen?' Gert knijpt zijn ogen samen tot een afkeurende blik. \\nl\n'Toch wel. Grote spelers gebruiken gemalen beenderen of visolie om de niet-oplosbare deeltjes gemakkelijker uit het bier te kunnen filteren. Door de toevoegingen plakken die deeltjes samen. Daarom staat er op het einde van onze ingrediëntenlijst 'en niets anders'. Je wilt niet weten wat voor E-nummers er allemaal in zo'n bier zit, en dat moeten ze niet eens op het label zetten.' Met bier is het dus niet bepaald beter gesteld dan met brood, op gebied van de ambacht zelf. Erg jammer om te horen. Volgens de EU zijn alcoholproducenten niet verplicht om ingrediënten te vermelden op dranken. Dat lekker donkerbruin bier waar je zo van houdt? Karamel als kleuring, en zoetstoffen als smaakmakers. Daar gaat het ideaal. Een andere trend in de bierindustrie is _high gravity brewing_. Pils wordt gebrouwen met een sterker alcoholpercentage dan `5°`, om daarna verdund met water op de fles te gaan. Weer een van die economische overwinningen, waar gelukkig genoeg Jessenhofke evenveel afkeer van heeft als ikzelf.\n\n'Hoe ben je hier eigenlijk mee begonnen?' Gert kijkt me strak aan.\\nl\n'Door te drinken.' We barstten allebei in lachen uit. \\nl\n'Stomme vraag, zeker?' \\nl\n'Hoe begint een mens hiermee? Op een bierfestival zag ik een flyertje liggen waarop stond 'brouw je eigen bier'. Toen dacht ik, hé, waarom ook niet. Ik kocht een ketel, begon te koken, en de rest is geschiedenis. Ik ben hier al negentien jaar mee bezig, waarvan dertien professioneel. Mijn grootvader, op die foto daar, was een Hasseltse jeneverstoker.' Hij wees naar een zwart-wit foto van een oudere man die nauwkeurig een rij eikenhouten vaten inspecteert.\\nl\n'Voor jenever heb je trouwens geen speciale gisten nodig. Dan ben je niet geïnteresseerd in smaak, maar in de alcohol. Smaak komt daarna pas. In dat geval is het gedroogd zakje van uw collega goed genoeg.'\\nl\n'En dan?'\\nl\n'En dan heb je alcohol. Kruiden en zo worden door de dampen van de alcohol gehaald. Het resultaat is jenever.'\\nl\n'Die alcohol filteren uit het bier, dat kunnen jullie ook?'\\nl\n'Gedestilleerd' corrigeerde Gert mij. 'Ja, dan heb je een _eau-de-bière_, een soort van gin.' Ik herinnerde me de brouwerij en stokerij van Wilderen in de buurt van Sint-Truiden, waar fietsers vaak stoppen om hun geliefd goudkleurig bier van hoge gisting naar binnen te werken. Ze verwerken daar hun tripel van bier (`8.2°`) naar gin (`32°`).\n\nBij het afscheid vertelde Gert terloops over zijn overvolle agenda. Workshops geven, producten ontwikkelen, inkoop van grondstoffen en verkoop van bier, afspraken maken voor reservaties, noem maar op. Toen ik vroeg of hij dit full-time deed, bleek ik weer te maken hebben met een techneut.\n'Het is erg druk, ik doe dit bijna voltijds. Maar in feite ben ik test manager. Wat jullie ontwikkelen, moet ik testen!' Ik had mezelf voorgesteld als softwareontwikkelaar met een passie voor brood bakken. De volgende keer laat ik het eerste stuk achterwege... \n\nDe belangrijkste gist voor (modern) brood, is dus ook de belangrijkste voor de bierindustrie: _Saccharomyces cerevisiae_. Die twee-componenten pakketjes met vloeibare gist bleven in mijn hoofd spoken. Hoe zou het zijn om daarmee een brood te bakken? En het gebruik van draf, en niet-gepasteuriseerd hergist bier. Er was werk aan de winkel. Ik besloot om met het makkelijkste het eerste te beginnen: Brouwland zelf gaan verkennen. \n\nJe moet moeite doen om in de koelkasten een product met melkzuurbacteriën te vinden. Ik heb er slechts één gevonden, met 'een miljoen _Lactobacillus plantarum_ cellen' in, volgens het etiket. Dat zou geschikt moeten zijn om zuur bier te brouwen. Voor de rest was het _Saccharomyces_ waar de klok slaat, ook al lukte het me niet om de onderfermentatieve _pastorianus_ soort te lokaliseren. \\nl\nElk pakketje gist dat ik vast nam, of het nu gedroogd was of niet, bevatte maar één gistsoort, namelijk _cerevisiae_. Hoe kan dat? Zou Gert zijn pakjessoep uitleg niet helemaal kloppen, of begrijp ik nog te weinig van de taxonomie van deze gist? \\nl\n_Cerevisiae_ is de soort die behoort tot het geslacht _Saccharomyces_[^gesl]. Ik heb tot nu toe het woord 'stam' (veel hoger in de taxonomie) verkeerd geïnterpreteerd, en bedoelde in feite telkens 'soort'. Van deze ene soort bakkersgist worden er door slimme mensen met witte jassen via 'aangemoedigde natuurlijke selectie' andere stammen gekweekt [@steensels2014improving]. Deze microbiologische 'stam' heeft niets te maken met het begrip 'stam' uit de taxonomie. Het is een verzameling van organismen die af'stamt' (aha!) van één enkel geïsoleerd micro-organisme. \n\n[^gesl]: Dat geslacht behoort om precies te zijn tot de familie _Saccharomycetaceae_, die behoort tot orde _Saccharomycetales_, die behoort tot onderklasse _Saccharomycetidae_, die behoort tot klasse _Saccharomycetes_, die behoort tot stam _Ascomycota_, die behoort tot het rijk der _Fungi_. Jezus. \n\nHet resultaat van die gekruiste gisten is duidelijk zichtbaar in de koelkasten van Brouwland. Ik begreep er maar weinig van, en kocht op goed geluk wat zakjes gedroogde gist, samen met zo'n vloeibare variant. Safale S-04, _dry ale yeast_. Ontworpen in Frankrijk, geproduceerd in België. Mangrove Jack's M47 _Belgian abbey yeast_. Geproduceerd in Verenigd Koninkrijk? Wyeast Premium Liquid Yeast 1214 _Belgian Abbey_, _100 billion yeast cells, inoculates up to 5 gallons_. Misschien wat veel. Geproduceerd in Oregon, Verenigde Staten? Verse, vloeibare gist, dat wij dan als trots bierland terug importeren, om te verkopen aan Belgische brouwers. Vreemd systeem, die kapitalistische economie. \n\nDe al even vreemde nummers naast de merknaam duiden een specifieke giststam aan. Ondanks Gert zijn pakjessoep verhaal, vind ik op het pakje vloeibare gist geen enkele aanwijzing op aanwezigheid van meerdere stammen. Wyeastlab spreekt zelfs van enkelvoud (_This strain produces a nice ester profile as well as slightly spicy alcohol notes_). Mangrove Jack beschrijft hun M47 variant als volgt op hun website:\n\n> _Moderately alcohol tolerant with fewer phenols than Belgian Ale, this yeast is exceptionally fruity with hugely complex esters and is highly flocculant._ \\newline\n_Suitable for Belgian Pale Ales and Abbey Ales_ \\newline\n_Attenuation: High_ \\newline\n_Flocculation: High_ \\newline\n_Usage Directions: Sprinkle directly on up to 23 L (6 US Gal) of wort. For best results, ferment at 18-25 degrees C (64-77 degrees F)._ \\newline\n_Storage Recommendations: Store in the fridge._\n\nRecensies van digitale hobby gemeenschappen als [homebrewtalk.com](http://homebrewtalk.com) en [grainfather.com](http://www.grainfather.com) beschrijven bovenstaande zaken meer in detail. Ik begin de indruk te krijgen te ver van mijn brood queeste af te wijken. Mijn brood rijst geen weken, dus ik twijfel er aan of de banaan esters zich zullen manifesteren als ik deze gist zou gebruiken te bakken. In ieder geval ga ik geen `23 l` deeg maken om dit te proberen. Daarom dat het voor een bakker niet uitmaakt welke _cerevisiae_ stam nu precies gebruikt wordt om koolstofdioxide in het deeg te pompen: zolang het maar (snel) omhoog gaat. Esters verdwijnen immers nadat het brood gebakken is. Biergist werkt trager en is meer alcoholtolerant. \n\nIk kocht een Jessenhofke 'TRPL' en gebruikte het bier in plaats van water in brooddeeg. Om een idee te krijgen van de kracht van de aanwezige gisten, maakte ik een voordeeg met `100 gr` bloem en `100 gr` bier, dat een nacht op `24 °C` de kans kreeg om te rijzen. Voor alle zekerheid maakte ik ook maar een voordeeg van `200 gr` op basis van zuurdesem. \\nl\nDe volgende ochtend controleerde ik de maturiteit door te kijken naar de hoeveelheid luchtbelletjes. Het voordeeg op basis van zuurdesem zag er zoals verwacht erg blij uit. De biergist had duidelijk nog geen zin om op te staan. Er was nauwelijks activiteit merkbaar. Een paar uur later evenmin. \\nl\nNet voordat het erg actieve voordeeg dreigde in te klappen besliste ik om beide preparaten te gebruiken in het brood, samen met de rest van het bier. `330 cl` bier en `370 gr` water verdween in `1 kg` bloem, om dertig uur later uit de oven tevoorschijn te komen als twee fantastisch goed gelukte broden. \\nl\nHet aroma van het bier was nog subtiel aanwezig, maar werd overweldigd door de complexiteit van mijn zuurdesemcultuur. Ik denk dat een kortere rijstijd hier interessanter was. Een tweede optie is twee flesjes bier gebruiken voor twee broden. De kostprijs van zo'n brood schiet dan weer de hoogte in. \n\nHet werd mij duidelijk dat bier voornamelijk smaak aanlevert, en niet rijskracht, ook al gebruik je bier met hergisting op fles. Mijn methode van brood bakken, verder uitgediept in deel III, voorziet meer dan voldoende smaak, aangebracht door zuurdesem, die overweldigend werkt op de verdienstelijke bijdrage van het bier. \\nl\nDrink gewoon je bier terwijl je zuurdesembrood eet. Geniet van beide fermenten op zich. \n\n\\newpage\n\n### Wat ik geleerd heb\n\n* Bakker en brouwer waren vroeger vaak één en dezelfde persoon. \n* Bier brouwen doe je ofwel met enkel gisten, ofwel met bacteriën. In dat geval is een aparte installatie sterk aan te raden. \n* Er zijn honderden verschillende door mens ontworpen giststammen die afgeleid zijn van éénzelfde soort micro-organisme, namelijk Saccharomyces cerevisiae_.\n* Een bijproduct van het brouwen, draf, bevat nog restanten van actieve gist die gebruikt kan worden om brood te helpen rijzen. \n* Bier dat hergist is op fles, bevat nauwelijks genoeg gist om brood te doen rijzen. \n* Bier is in het algemeen op te delen in twee grote categorieën: onderfermentatieve en bovenfermentatieve. In de praktijk kunnen beide technieken gecombineerd worden. \n* Vroeger werd in België en Nederland voornamelijk bier van hoge gisting gedronken. De opkomst van koeltechnieken deed de balans kantelen naar onderfermentatieve pils. \n* Bakkersgist is geselecteerd op snelheid. Biergist op alcohol en aroma. \n* Bier in brooddeeg zorgt voor smaak, niet voor rijskracht. Die smaak kan overweldigd worden door zuurdesem. \n",
"file": "content/boek/boer.pd.md",
"file_size": 23537,
"file_write_time": 132008242880000000,
"settings":
{
"buffer_size": 23513,
"line_ending": "Unix"
}
},
{
"file": "content/boek/intro.pd.md",
"settings":
{
"buffer_size": 14901,
"encoding": "UTF-8",
"line_ending": "Unix"
}
},
{
"contents": "# De praktijk\n\n\\label{praktijk}\n\n## Het begint allemaal met een kabouter\n\n\\label{kabouter}\n\n> '_Eat (good) food. Mostly plants. Not too much._' - David Pollan, In Defense of Food\n\n### Augustus 2010\n\n'Het kaboutertje is weer bezig' glimlachte mijn vrouw, toen ze opkeek van haar boek. Dat leek haar wel een gepaste manier om het plotse achtergrondlawaai te identificeren. Deze mini mens wordt verkocht inclusief huisje: een broodbakmachine. Die machine die je kan programmeren om op een bepaald moment te starten en dan te vergeten. Wanneer je dan weer helemaal vergeten bent dat er iets geprogrammeerd is om voor jou in actie te schieten, vult de keuken zich met een licht gebrom. \\nl\n'_Rammel, rammel, klots, klots_'. Stilte. \\nl\n'_Rammel, rammel, klots, klots_'. Stilte. \n\nWanneer je aan die bepaalde geluiden went, schakelt onze kabouter over naar versnelling twee: een onophoudelijk gebonk. Vanaf dan volgt een zalige periode van rust. Maar niet getreurd, de kabouter is namelijk zeker niet ontheven van zijn taak! Na een uurtje een dutje gedaan te hebben, herinnert hij zich waarschijnlijk dat hij brood aan het kneden was dat nu dringend de oven in moet. De kabouter steekt de open haard aan en jij hoort een zacht getik, afkomstig van het verwarmingselement in de machine. \\nl\nNa drie kwartier vult het huis zich met de zachte geur van versgebakken brood en meldt de kabouter trots zijn werk met een '_piep, piep, piep_', gecombineerd met een flikkerend rood lampje. Na een druk op de start/stop knop neem je afscheid van hem met een laatste '_piep_'. \\nl\nHet is dan aan jou als om als teken van dankbaarheid om de kabouter zijn zwaar werk uit zijn huisje te nemen en te laten afkoelen, om het enige tijd daarna smakelijk naar binnen te kunnen werken. Liefst met beleg natuurlijk, want op die korte tijd krijgt de kabouter er nauwelijks wat smaak in. Zijn magie is immers beperkt tot binnen afzienbare tijd enkel wat lawaai veroorzaken. \n\n\\index{Baker's Percentage}\n\nZo'n kabouter in huis halen brengt heel wat voordelen met zich mee. Afhankelijk van zijn expertise, kan je hem bijvoorbeeld vragen om s morgens een vers brood klaar te hebben. Wat is er nu zaliger dan te worden gewekt door de geur van versgebakken brood? Er zijn verschillende rassen van kabouters die grotere en kleine broden kunnen bakken. \\nl\nMijn Panasonic kabouter werkte het liefste met `550 gr` bloem en `320 gr` water - dat is een '_baker's percentage_' of water/bloem verhouding van `58%` [^1]. Het resultaat is een mooi broodje van iets minder dan `800 gr`. Als je een groot gezin hebt is dat nauwelijks voldoende, en zal je elke dag een grote kabouter moeten laten zweten. Al een geluk dat slavenarbeid bij kabouters nog is toegestaan, ook al geven ze na een aantal jaar trouwe dienst de geest... \n\nAls het even meezit is je kabouter ook voorzien van een manier om extras als noten en zaden toe te voegen aan je brood. De Panasonic had vanboven een aparte laadklep om zulke ingrediënten in te bewaren. Het programma beslist dan zelf, nét voordat het klaar is met kneden, om de klep naar beneden te laten. Op die manier zijn je rozijnen niet stuk gekneed maar toch nog mooi verdeeld over je brood. \\nl\nIk moet wel bekennen dat de ingenieurs van de kabouterfabriek het systeem zeer doordacht in elkaar gezet hebben. Dat werkte in de praktijk vrij goed en werd begeleid met een bevredigend '_klonk_' geluid wanneer de rozijnen op je deeg belanden. \n\n| Hoeveelheid | Percentage | Beschrijving |\n|:-----------:|:----------:|:--------------------|\n| `550 gr` | `100%` | Bloem - eender wat |\n| `320 gr` | `58%` | Water |\n| `8 gr` | `1.5%` | Zout |\n| `6 gr` | `1.1%` | Gedroogde gist |\n\nTable: Formule[^form] voor mijn eerste brood met de broodbakmachine.\n\n\n[^form]: Voor uitleg over het gebruik van deze tabellen, zie hoofdstuk \\ref{bakkenhf}.\n[^1]: Deze '_baker's percentage_' kan groter dan `100%` zijn. Deel de totale hoeveelheid water door de totale hoeveelheid bloem. Als je brood bestaat uit verschillende soorten bloem, tel je die allemaal samen. \n\nSommige toestellen bieden voor hun meerprijs verschillende kneedhaken aan. Laat je niet misleiden: dit heeft geen enkel nut. De standaard kneedhaak komt in de vorm van een haaienvin, waarvan geadviseerd wordt deze enkel in combinatie met tarwe te hanteren. \\nl\nDe tweede kneedhaak heeft de vorm van een kam, en is een zelfbenoemde specialist in het kneden van rogge. Deze vreemde opsplitsing was in feite mijn eerste kennismaking met het groot verschil tussen de twee deegsoorten, die later nog een grote rol zullen spelen. \\nl\nNa het nauwkeurig bestuderen van die vreemde kam haalde ik mijn schouders op, en smeet ik het in de hoek van een donkere kast. Wat ik toen nog niet wist is dat de vorm en de snelheid waarmee gekneed wordt van fundamenteel belang zijn bij het vormen van een soepel deeg. \n\nEr is slechts één minpuntje verbonden aan zon haak in de machine: gezien het hele proces automatisch geprogrammeerd is, bak je in dezelfde kuip als waar je kneed. Stel je voor in dat in de bakkerij dit systeem ook wordt toegepast. Wat valt er je op? De spiraal of of arm zit in de weg. Juist. Die blijft dus mooi in uw gebakken brood hangen. Op dat punt gooit uw kabouter de handdoek in de ring, roept '_foert!_', en moet je het boeltje zelf maar opsoppen. \\nl\nMijn grootvader heeft nog meer pech met zijn exemplaar: die heeft een dubbele kneedhaak, en bijgevolg dus twee gapende gaten onderaan zijn brood. Dat heeft dan weer als voordeel dat hij tot `800 gr` bloem kan gaan, en ik beperkt ben tot `550 gr`. \\nl\nWanneer je dan, dankzij het zweet van je persoonlijke kabouter, s morgens wakker gemaakt wordt met de geur van gebakken brood, zorg er dan voor dat je eerst koffie of thee gedronken hebt. Ik heb al een aantal keren het brood gesneden met mijn elektrisch snijmachine terwijl ik vergat de haak uit het brood te halen. Het onaangename lawaai van het contact tussen het snijblad en de metalen kneedhaak vergeet je niet snel. De plekken waar het blad een slappe poging heeft ondernomen om de haak in twee te slijpen gaan trouwens roesten.\n\nDe kneedhaak verwijderen is een kunst op zich. In het uitzonderlijk geval, als de maan goed staat, valt het brood prompt uit het bakblik tijdens mijn verwoede geschud. Als ook de Goden mij goedgezind zijn, blijft de kneedhaak dan netjes in het blik steken. \\nl\nVeelgemaakte fouten zijn het niet laten afkoelen van het brood, of vergeten goed isolerende handschoenen te gebruiken. Dat tweede leer je heel snel af. Maar aangezien ik nooit brood bak tijdens volle maan, lukt deze schud methode zelden zonder dat de haak aan het brood blijft plakken. In de plaats daarvan heb ik mijzelf gespecialiseerd in het gebruik van eetstokjes om met wat gepruts aan de onderkant van het brood de haak met chirurgische precisie te kunnen verwijderen. \n\nMisschien heb je over het hoofd gezien dat het brood klaar was, of kom je pas veel later thuis. In dat geval is het brood in een gesloten machine afgekoeld. Omdat het vocht geen kant op kon, heeft heeft de korst alle hardheid verloren. \\nl\nGefaalde experimenten zijn de beste bron van ervaring. In dit geval leerde ik dat korstvorming gepaard moet gaan met verdamping. Het vocht van een beetje deeg dat is blijven hangen rond de kneedhaak in bakblik kan ook volledig verdampen, met als gevolg dat de haak volledig vast zit. Dat maakt de afwas van deze kaboutertjes er niet bepaald plezanter op.\n\n\\includepdf[\n scale=2.5,\n addtolist={1, figure, {Zuurdesembrood van de broodbakmachine, met zichtbaar gat van de kneedhaak.}, img:gat}\n]{gat.jpg}\n\nEen broodbakmachine kan dienen als een leuke inleiding tot de broodbak wereld. Zonder verdere interesse blijft het echter bij een introductie. Het kostte mij een jaar, en verschillende andere invallen van toeval, voordat ik mij af vroeg wat ik eigenlijk aan het doen was bij het starten van het proces. \\nl\nEr gebeurt iets magisch als je bloem, water, gist en zout samen kapt en op '_start_' drukt. Maar wat dat iets nu precies is, daar had ik geen flauw benul van. In ieder geval is het een goed systeem om kennis te maken met de basis stappen van het broodbakproces: kneden, rusten en bakken. En dat allemaal zonder de handen zelf vuil te maken. \\nl\nWat ik eigenlijk wil duidelijk maken is dat er niets mis is met zulke machines, integendeel: het kan de perfecte springplank zijn, gegeven dat je voldoende interesse toont en durft verder te kijken dan je neus lang is. \n\nHet eerste jaar dat ik was gaan alleen wonen, werd ik verplicht om me te te begeven in de erg diepe en vooral onbekende waters van het koken en bakken. Mijn vader is een ervaren duiker wat dat betreft. Mij heeft het echter nooit weten te boeien, totdat ik wel moest. Koudwatervrees? Het is altijd eenvoudiger om gewoon de voeten onder tafel te schuiven wanneer het eten klaar is. Gaan werken, een appartement proper te houden, op- en af rijden naar mijn vriendin die later mijn vrouw zou worden, mezelf te voorzien van eten, ergens proberen vrije tijd te vinden om oude hobbys terug op te pikken, ... Waar is daartussen nog plaats om brood te bakken? \\nl\nDie jaren zijn onbewust een belangrijk keerpunt geweest in mijn interesses. Ik vroeg advies aan mijn vader hoe ik iets te koken en durfde op een vrijdagavond al eens zelf een gerecht samen te stellen. Wie weet, misschien werden er wel eens vrienden uitgenodigd op een diner. \n\nIn diezelfde periode ontdekte ik op een boekenbeurs een aantal boeken over brood bakken met de broodbakmachine. De boeken zelf stelden eerlijk gezegd weinig voor, maar ze boden een alternatief. Ik kon eens iets anders bakken dan mijn standaard tarwebrood van `550 gr`. Voeg misschien eens gemalen walnoten toe, of meng wat verschillende meelsoorten. \\nl\nHet boek liet me ook zien dat je je machine kan gebruiken om enkel deeg te kneden, wat ik vanaf toen altijd deed met pizzadeeg. Nadat het deeg gekneed wordt, kan je simpelweg alles uitzetten en het deeg uit het bakblik halen om het verder te verwerken. Mijn Panasonic heeft een apart programma ingebouwd om enkel te kneden. \n\nDoor mijn nieuwe interesse in voeding te combineren met mijn oude interesse in boeken, kwam ik meer en meer in contact met kook- en baktechnieken waar ik nog nooit van gehoord had. \\nl\nDankzij onder andere Jonathan Safran Foer werd ik vegetariër en voorstander van lokaal, verantwoord voedsel. Door die stap te maken, en mijn eetpatroon te beperken, werd ik genoodzaakt om nog meer bij te leren over eten. Ik had nog nooit kikkererwten, linzen, seitan of tofu gegeten en had geen flauw idee wat '_tempeh_' of '_koji_' was. \\nl\nNiet iedereen in mijn direct omgeving toonde evenveel begrip maar ik hield vol en heb nooit meer omgekeken. Er ging een hele nieuwe wereld voor me open. Het veranderde mijn mening over voeding in het algemeen, wat ook een grote impact had op brood bakken. Leven als vegetariër beperkt de opties niet: die _vergroot_ ze net. Ik werd verplicht om uit mijn comfort zone te stappen, iets waar veel mensen liever in blijven. \n\nIk begon te experimenteren met speciale broden, zoals het toevoegen van spinazie of kiwi's in brood. Dat laatste liep iets minder goed af. Ik stond er niet bij stil dat fruit ook een hoop extra vocht toevoegd, en stelde het water onbewust niet bij. \\nl\nOp die dagen dat het brood mislukte moest ik toch nog op zoek gaan naar een bakkerij. De smaak van mijn dagelijks brood veranderde meerdere keren per week, tot grote ergernis van Kristien. Het waren echter de smaken van de toegevoegde ingrediënten die doorkwamen, en niet de smaak van het brood zelf. Een belangrijk nuanceverschil. \\nl\nIn die periode ontdekte ik op het internet een aantal blogs over brood bakken, en maakte ik voor de eerste keer kennis met vreemde termen als '_sourdough_' en '_no-knead bread_'. \n\n> _Simply mix all ingredients and let it rise at room temperature overnight._\n\nDat klinkt inderdaad eenvoudig genoeg. Het ging over een half volkoren focaccia recept, dat ik diezelfde avond natuurlijk nog moest uitproberen. Een minieme hoeveelheid gist wordt toegevoegd aan een redelijk slap deeg, dat s nachts de tijd krijgt om zich volledig te ontwikkelen. \n\nVanaf het moment dat ik een mengkom met rijzend deeg ergens heb staan, word ik enorm nerveus. Elk uur gaan kijken of alles nog leeft. Zijn die belletjes normaal? Staat het te koud of te warm? Moet ik nu verder gaan met de volgende stap, of nog wachten? Afwijken van het recept of blindelings volgen? Het lijkt een beetje op kijken naar een spannende film: wie weet hoe het einde er uit ziet. Snuif de geur eens op: is het te zuur? Of ruikt het nog naar niets? Druk er eens in. Blijft je vinger te lang hangen en is het te nat? Zit er genoeg druk op? Springt je vingerafdruk terug uit het deeg? Blijf vooral geconcentreerd, laat de aandacht niet verslappen! \n\nEn dan gebeurt het ondenkbare. Ik moest dringend even weg. Zou ik de kom in de koelkast plaatsen? (Op dat moment beschikte ik nog niet over voldoende kennis om te weten wat de temperatuur doet met je deeg) Ik ben toch dadelijk terug thuis, het deeg zal wel oké zijn. \\nl\nDrie uur later, na als een gek op de baan gereden te hebben, constant denkend aan het rijzend deeg, sta ik vol ongeloof terug te kijken in de kom. De vergadering is uitgelopen - en mijn deeg ook. Het ziet er uit als een krater, volledig in elkaar gezakt, zuurder ruikend dan voor mijn vertrek. Op dat moment zijn er nog twee opties. \\nl\nOptie één: gooi alles weg en begin opnieuw. Meestal de beste optie. \\nl\nMaar ik moet dan weer kiezen voor optie twee: doe alsof je neus bloedt en bak het toch. Nog een geluk dat je van de meeste fouten leert, want het resultaat dat uit de oven kwam, daar valt niet over naar huis te schrijven. Het leek eerder op een platte pannenkoek dan op brood. Het taaie kruim deed je gehemelte geen plezier en de zure smaak je tong evenmin. \\nl\nPlannen wanneer je je deeg laat rijzen is dus zeker niet onbelangrijk. In een professionele bakkerij zijn er machines om dit te vergemakkelijken, zoals een remkast. In je eigen keuken kan je dat redelijk eenvoudig door gebruik te maken van je koelkast. \\nl\nVoorlopig kunnen we concluderen dat mijn eerste focaccia niet bepaald een succes was. De typische vorm van zo'n brood nabootsen was me wel gelukt: het was plat. \n\nBuiten de schommelende rijstijd zat ik nog met een ander probleem: mijn '_combi_' oven. Die broodbakmachines zijn speciaal ontwikkeld om te bakken in het bakblik zelf[^ding]. Dat legt onmiddellijk ook beperkingen op qua vormgeving van je bakkunst: voor sandwiches of stokbrood zal een korte rit tot de 'echte' bakker nog steeds nodig zijn. \\nl\nOp mijn appartement beschikte ik enkel over een microgolf oven die ook als traditionele oven moest dienen. De bakplaat is klein, en de microgolf had de grootste moeite om de temperatuur boven `180° C`constant te houden. \\nl\nTegenwoordig bak ik graag brood in een gloeiend hete oven van `250° C` om daarna te zakken in temperatuur. Dat was toen dus onmogelijk. En toch lukte het me aardig om simpele cakes en taarten te bakken, maar pizza of brood vereisen een hogere initiële temperatuur. \\nl \nDe korst van mijn pizza's toen was niet te vergelijken met wat Italiaanse _pizzaiolo's_[^2] uit hun houtgestookte steenoven toveren, maar wij waren tevreden. Naïeve mensen zijn sneller tevreden. Mijn nieuwsgierigheid heeft mij weer genekt... \n\nTwee jaar later ging het echte broodbak werk pas van start: we kochten een huis, uitgerust met een heuse inbouwoven! \n\n[^2]: Een persoon die een pizza maakt in pizzeria's. Pizza + -aiolo, gebruikt om de namen te vormen van degenen die een beroep of activiteit uitoefenen. Plus, het klinkt ongelofelijk hip. \n[^ding]: Er is zelfs onderzoek uitgevoerd naar de halogeenlamp-magnetroncombinatie bij het bakken op kwaliteit van brood, en deze te vergelijken met andere bakmethoden [@keskin2004bread]. Het gebrek aan een rechtstreekse, conventionele warmtebron betekent immers dat je korst steevast moet inboeten aan volume en kleur. \n\n### Juni 2012\n\nHet mislukte focaccia experiment weerhield me niet van op zoek te gaan naar meer. Ik vloek graag als er iets mis gaat, maar ik leer er ook graag iets uit. Waarom was dat zo plat en zuur geworden, op zo'n relatief korte tijd? \\nl\nTijdens mijn zoektocht naar informatie kwam ik een blog tegen waar een bijzonder ingewikkelde werkwijze uit de doeken werd gedaan om een '_zuurdesem starter_' aan te maken [^3]. Die starter werd gradueel opgekweekt door op regelmatige tijdstippen een beetje water en een beetje meel toe te voegen. Na enkele weken zou de aanwezigheid van luchtbelletjes een teken moeten zijn van witte rook. Ik had geen flauw idee wat ik aan het doen was, maar het werkte wel. Op dat moment reikte mijn kennis maar net zover dat ik juist in staat was alle instructies letterlijk op te volgen, en blijkbaar met succes. Ik was wat ze in het Dreyfus model een '_novice_' noemen, iemand zonder eigen oordeelvermogen die nog nood heeft aan strikte regels [@dreyfus1980five]. \n\nOp diezelfde blog werd er ook een wekelijkse uitdaging aangegaan om elke week één recept van een bepaald bakboek uit te proberen en de resultaten te delen. De fotos van de broden zagen er zo goed uit dat ik onmiddellijk het betreffende boek bestelde: _Bread_ van Jeffrey Hamelman [@hamelman2004bread]. Aanschouw mijn nieuwe bijbel. \\nl \nAls devoot enthousiasteling leek het beginnen van een blog me ook een goed idee. Zo kon ik mijn eigen vooruitgang controleren en delen met anderen. Dat was de geboorte van [redzuurdesem.be](https://redzuurdesem.be). Door mee te doen aan die wekelijkse uitdagingen kwam ik snel in contact met andere blogs die mijn enthousiasme over brood bakken deelden. Zo leerde ik ook dé referentie website voor amateur broodbakkers kennen: _The Fresh Loaf_[^4]. \n\n[^3]: [http://yumarama.com](http://yumarama.com)\n[^4]: [http://www.thefreshloaf.com](http://www.thefreshloaf.com)\n\nIk was klaar om aan het echte werk te beginnen: met een zuurdesem starter en een goed boek aan de ene kant, een fatsoenlijke oven en een blog over brood aan de andere kant. De kabouter heb ik bedankt voor zijn jaren trouwe dienst en op pensioen gezet. Ik heb hem daarna nooit horen klagen, maar rust roest, en wat moest die nu met de rest van zijn leven? Enkele jaren later heb ik mijn schoonouders geïntroduceerd in de wondere wereld van het brood bakken door hun mijn broodbakmachine te geven, die ze vandaag de dag nog altijd bijna dagelijks gebruiken. \n\n\\newpage\n\n### Wat ik geleerd heb\n\n* Wil je leren brood te bakken, maar heb je geen idee waar te beginnen? Koop een broodbakmachine. \n* Hou een dagboek bij, waar recepten, experimenten, en gedachten in terecht kunnen. Dit kan analoog of digitaal. Ervaringen kan je zo eenvoudiger delen met andere enthousiastelingen. \n* Brood bakken doet geen pijn. Het kost ook minder moeite dan je denkt. \n* De absolute basis van brood bakken bestaat uit drie stappen: kneden, rijzen, bakken. \n* Het absoluut minimum aan ingrediënten van brood bestaat uit drie componenten: bloem, water, zout[^min]. \n* Het vochtgehalte van brood kan beïnvloed worden door extra toevoegingen. \n* Investeer in een goede oven. \n* Kabouters wassen niet af.\n\n[^min]: Toscaans brood bevat geen zout. Het heeft dan ook nauwelijks smaak, en wordt gegeten in combinatie met sauzerige maaltijden. \n",
"file": "content/boek/kabouters.pd.md",
"file_size": 19394,
"file_write_time": 132010216280000000,
"settings":
{
"buffer_size": 19364,
"line_ending": "Unix"
}
},
{
"contents": "Searching 16 files for \"hou van \"\n\n/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/recept.pd.md:\n 98 ### Stevig Roggebrood\n 99 \n 100: Ik hou van die erg geurige, donkerbruine, plakkerige sneetjes roggebrood. Hoe meer rogge gebruikt in de formule, hoe krachtiger de smaak, en hoe sneller een voldaan gevoel. In tegenstelling tot het tarwebrood laat ik het percentage aan rogge vaker schommelen, meestal tussen de `50` en `80%`. Als je nog nooit gebakken hebt met rogge, is het een slimme zet te beginnen met de helft om en na een aantal geslaagde experimenten gestaag de hoeveelheid te verhogen. Dankzij de pentosen van rogge gaat het deeg veel sneller plakken dan een typisch tarwedeeg. \n 101 \n 102 | Hoeveelheid | Percentage | Beschrijving |\n\n1 match in 1 file\n\n\nSearching 16 files for \"bottelgist\"\n\n/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/intermezzo1.pd.md:\n 19 In de champagne wereld is tijd een synoniem voor _plaats_. Er zijn enorme kelderruimtes nodig om genoeg flessen per jaar te produceren om goed van te kunnen leven (laten we zeggen zo'n `10.000` - dat is een peulschil in vergelijking met industriële champagneboeren). \\nl\n 20 De druivenpers is een gedrocht dat in de grote garage staat bij Autréau, waarna het sap naar de kelder gepompt wordt om in inoxen vaten gedurende 15 maanden omgevormd te worden naar witte wijn. In tientallen vaten zijn verschillende soorten druiven van verschillende jaren opgeslagen. \\nl\n 21: Daarna wordt suiker en 'bottelgist' in individuele flessen toegevoegd om de bubbels te creëren. \\nl\n 22 Dat vereist plaats in een tweede kelder. Die flessen moeten regelmatig gedraaid worden om het residu van de gist te kunnen verwijderen en daarna te herkurken. \\nl\n 23 Dat vereist plaats in een derde kelder. Voeg daar nog wat meer tijd (en dus nog meer ruimte) aan toe voor de beste combinaties van smaak te laten versmelten. Het leek alsof heel Venteuil onderkelderd was, voorzien van genoeg flessen voor de komende drie generaties. \n\n1 match in 1 file\n",
"settings":
{
"buffer_size": 2040,
"line_ending": "Unix",
"name": "Find Results",
"scratch": true
}
},
{
"file": "content/boek/todo.md",
"settings":
{
"buffer_size": 1243,
"encoding": "UTF-8",
"line_ending": "Unix"
}
}
],
"build_system": "",
"build_system_choices":
[
[
[
[
"Packages/Makefile/Make.sublime-build",
""
],
[
"Packages/Makefile/Make.sublime-build",
"Clean"
]
],
[
"Packages/Makefile/Make.sublime-build",
""
]
]
],
"build_varint": "",
"command_palette":
{
"height": 59.0,
"last_filter": "",
"selected_items":
[
[
"package m",
"Package Control: Remove Package"
],
[
"install p",
"Package Control: Install Package"
],
[
"package control",
"Package Control: List Packages"
],
[
"packa",
"Package Control: Install Package"
],
[
"mark",
"Set Syntax: Markdown"
],
[
"markd",
"Set Syntax: Markdown"
],
[
"conv",
"Convert Case: Upper Case"
],
[
"install",
"Package Control: Install Package"
],
[
"pack",
"Preferences: Browse Packages"
],
[
"html",
"Set Syntax: HTML"
],
[
"package",
"Package Control: Install Package"
],
[
"insta",
"Package Control: Install Package"
]
],
"width": 508.0
},
"console":
{
"height": 192.0,
"history":
[
]
},
"distraction_free":
{
"menu_visible": true,
"show_minimap": false,
"show_open_files": false,
"show_tabs": false,
"side_bar_visible": false,
"status_bar_visible": false
},
"expanded_folders":
[
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek"
],
"file_history":
[
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/recept.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/boek.bib",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/boer.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/geur.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/epiloog.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/todo.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/structuur.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/crashcursus-microbiologie.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/verdienen.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/temp_tergoedkeuring.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/preamble.tex",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/Makefile",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/intro.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/overschot.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/de-leerschool.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/de-echte-leerschool.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/bokrijk.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/alles-vergeten-dat-geleerd-is.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/intermezzo1.pd.md",
"/Users/jefklak/Desktop/timespent.csv",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/kabouters.pd.md",
"/Users/jefklak/Downloads/wouter.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/.gitignore",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/copyright.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/possible_strains.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/boek.tex",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/afterbody.tex",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/boek.lof",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/straints.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/marathon.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/intermezzo2.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/data/inkomen.html",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/data/demand_bakery_enzymes.html",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/indexstyle.ist",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/test.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/test_template.tex",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/intermezzo.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/metadata.yml",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/levenslang-leren.pd.md",
"/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek/refs.pd.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/programma/management.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/iop_gantt.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.pd.md",
"/Users/jefklak/development/phd/private/delphi_nominees.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/artikels/considerations_in_unittesting_assembly.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.bib",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/artikels/considerations_refs.bib",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/chorddiagram.html",
"/Users/jefklak/development/phd/static/slides/theme.css",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.pd.md",
"/Users/jefklak/development/phd/static/slides/20190218_iop.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/vergaderingen/slides/20190218_iop.html",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/vergaderingen/verslagen/20190206_promotoren.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/abstract.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/delphi_info_sheet_nl.pd.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/delphi_info_sheet_en.pd.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/delphi_infosheet.pdf",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/Makefile",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/concepten/literature_review.md",
"/Users/jefklak/.bash_profile",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_reader.py",
"/Users/jefklak/development/phd/config.toml",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/22_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/12_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/07_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/06_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/11_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/13_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/14_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/15_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/16_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/17_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/18_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/19_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/20_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/21_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/01_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/02_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/03_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/04_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/05_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/08_1.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/09_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/self_evaluation_studytime/timespent_infcq_201819/10_2.csv",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/zelf-evaluatie.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/delphi_id_skills/begeleiding_mail.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/pandoc/preambles/uhasselt_docx.tex",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/Makefile",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.tex",
"/Users/jefklak/development/phd/.gitignore",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/programma/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/artikels/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/vergaderingen/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/bibliografie.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/bibliografie_onderwijs.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/bibliografie_idskills.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/concepten/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/slides/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/verslagen/_index.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/artikels/Makefile",
"/Users/jefklak/development/phd/content/pandoc/templates/ieee_software.tex",
"/Users/jefklak/.pandoc/templates/ieee_software.latex",
"/Users/jefklak/.pandoc/filters/scientific-twocolom_test.md",
"/Users/jefklak/development/phd/data/test.txt",
"/Users/jefklak/development/phd/content/pandoc/templates/acm-pandoc-paper.tex",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/preamble.tex",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/Makefile",
"/Users/jefklak/.pandoc/templates/acm-pandoc-paper/templates/sig-alternate.cls",
"/Users/jefklak/development/phd/content/pandoc/templates/sig-alternate.cls",
"/Users/jefklak/.pandoc/templates/acm-pandoc-paper/template.tex",
"/Users/jefklak/.pandoc/filters/scientific-twocolom.py",
"/Users/jefklak/development/phd/content/pandoc/filters/scientific-twocolumn.py",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/src.tex",
"/Users/jefklak/.pandoc/filters/table-filter.py",
"/Users/jefklak/.pandoc/filters/table-filter-test.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/verslagen/20190206_promotoren.md",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/programma/academic_writing.md",
"/Users/jefklak/Downloads/chart.png",
"/Users/jefklak/development/phd/content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.bib",
"/Users/jefklak/development/phd/docs/robots.txt",
"/Users/jefklak/development/scholar.py",
"/Users/jefklak/Downloads/ACMDL201901213242403.csv",
"/Users/jefklak/development/test.md",
"/Users/jefklak/.pandoc/templates/tufte_handout.latex"
],
"find":
{
"height": 27.0
},
"find_in_files":
{
"height": 286.0,
"where_history":
[
"*.pd.md"
]
},
"find_state":
{
"case_sensitive": false,
"find_history":
[
"hergist",
"bottelgist",
"wanne",
"hou van ",
"vertelt",
" ge ",
"ge ",
"restaurant mag",
"annie",
"dilla",
"zeeuwse",
"Charli",
"ester",
"Bla.",
"pentose",
"bla\"",
"bla'",
"bla_",
"bla",
" bla ",
"'bla'",
"puratos",
"bakerij",
"software ont",
"vedrampt ",
"Celcius",
"ilusie ",
"tarwebes",
"onmiddelijk",
"zowieso",
"prakijk",
"strict",
"grontst",
"tesis",
"miniscuul",
"miniscule",
"minisc",
"estethiek",
"gerafi",
"gerafineerde",
"karamellisatie",
"moelij",
"een een",
"gevari",
"pepara",
"Engle",
"Fransisco",
"ambache",
"demonstratied",
"nieuwschierig",
"stagair",
"vanalle",
"vanall",
"opgeslaan",
"Industriëel",
"gezamelijk",
"holgoe",
"het het",
"eeen",
"een",
"heteluch",
"hete luch",
"hetelu",
"hetelucht o",
"langzaam aa",
"verass",
"maar",
"TODO",
"giststa",
"zuurdesem cult",
"zuurdesem cultuu",
"zuurdesemcult",
"zuurdesem cu",
"biergist",
"brood dee",
"het graag doen om het",
"TODO",
"suiker",
"enzym",
"`E",
"opties",
"TODO",
"plaats vinden",
"geuze",
"daarintegen",
"cerevisi",
"\\index{Saccharomyces",
"\\index{Saccharomyces}",
"pasto",
"brouwla",
"pils",
"ester",
"kvass",
"todo",
"kvass",
"enigzins",
"\\index{Koji",
"amylose",
"amylase",
"gedroogde gist",
"viennois",
"leaven",
"het kneedmach",
"terugvind",
"\\Index",
"sacharide",
"koolhydr",
"eerste rijs",
"prefer",
"TODO",
"miljoen",
"Saccharomyces",
"honderdj",
"eeuwenou",
"myth",
"mythe",
"honderd",
"zuurtegr",
"maltrose",
"maltro",
"oorlo",
"includepdf",
"waarvan voor",
"koolhydr",
"koolhydraat",
"fyta",
"fytase",
"\\index{Fytas"
],
"highlight": true,
"in_selection": false,
"preserve_case": false,
"regex": false,
"replace_history":
[
"minuscuul",
"minuscule",
"karamelisatie",
"Francisco",
"nieuwsgierig",
"stagiair",
"daarentegen",
"maltose",
"chocopasta ",
"\\index{Lactobacillus!sanfranciscensis}",
"karamellisatie",
"### ",
"## ",
"### ",
"'",
"\""
],
"reverse": false,
"show_context": true,
"use_buffer2": true,
"whole_word": false,
"wrap": true
},
"folders":
[
{
"path": "/Users/jefklak/development/redzuurdesem"
}
],
"groups":
[
{
"selected": 4,
"sheets":
[
{
"buffer": 0,
"file": "content/boek/verdienen.pd.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 57723,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
56482,
56482
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.clone_locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.clone_regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 0.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 6,
"type": "text"
},
{
"buffer": 1,
"file": "content/boek/intermezzo1.pd.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 6066,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
4223,
4223
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.clone_locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.clone_regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 0.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 1,
"type": "text"
},
{
"buffer": 2,
"file": "content/boek/boer.pd.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 23513,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
8892,
8892
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
"1":
[
8892,
8893
]
},
"icon":
{
"1":
[
"Packages/BracketHighlighter/icons/curly_bracket.png",
"region.purplish"
]
},
"open":
{
"1":
[
8881,
8882
]
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 0.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 2,
"type": "text"
},
{
"buffer": 3,
"file": "content/boek/intro.pd.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 14901,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
14901,
14901
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 0.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 4,
"type": "text"
},
{
"buffer": 4,
"file": "content/boek/kabouters.pd.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 19364,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
19364,
19364
]
],
"settings":
{
"WordCount":
{
"changes": 0,
"count": 3174,
"modified": false,
"selection": false,
"status": -1,
"syntax": "plain text"
},
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.clone_locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.clone_regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 6598.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 0,
"type": "text"
},
{
"buffer": 5,
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 2040,
"regions":
{
"match":
{
"flags": 112,
"regions":
[
[
149,
157
],
[
1501,
1511
]
],
"scope": ""
}
},
"selection":
[
[
1505,
1505
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"default_dir": "/Users/jefklak/development/redzuurdesem/content/boek",
"detect_indentation": false,
"git_gutter_is_enabled": false,
"line_numbers": false,
"output_tag": 2,
"result_base_dir": "",
"result_file_regex": "^([^ \t].*):$",
"result_line_regex": "^ +([0-9]+):",
"scroll_past_end": true,
"syntax": "Packages/Default/Find Results.hidden-tmLanguage"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 250.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 3,
"type": "text"
},
{
"buffer": 6,
"file": "content/boek/todo.md",
"semi_transient": false,
"settings":
{
"buffer_size": 1243,
"regions":
{
},
"selection":
[
[
590,
590
]
],
"settings":
{
"bracket_highlighter.busy": false,
"bracket_highlighter.clone": -1,
"bracket_highlighter.clone_locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.clone_regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"bracket_highlighter.locations":
{
"close":
{
},
"icon":
{
},
"open":
{
},
"unmatched":
{
}
},
"bracket_highlighter.regions":
[
"bh_square",
"bh_square_center",
"bh_square_open",
"bh_square_close",
"bh_square_content",
"bh_double_quote",
"bh_double_quote_center",
"bh_double_quote_open",
"bh_double_quote_close",
"bh_double_quote_content",
"bh_default",
"bh_default_center",
"bh_default_open",
"bh_default_close",
"bh_default_content",
"bh_c_define",
"bh_c_define_center",
"bh_c_define_open",
"bh_c_define_close",
"bh_c_define_content",
"bh_curly",
"bh_curly_center",
"bh_curly_open",
"bh_curly_close",
"bh_curly_content",
"bh_regex",
"bh_regex_center",
"bh_regex_open",
"bh_regex_close",
"bh_regex_content",
"bh_angle",
"bh_angle_center",
"bh_angle_open",
"bh_angle_close",
"bh_angle_content",
"bh_round",
"bh_round_center",
"bh_round_open",
"bh_round_close",
"bh_round_content",
"bh_tag",
"bh_tag_center",
"bh_tag_open",
"bh_tag_close",
"bh_tag_content",
"bh_single_quote",
"bh_single_quote_center",
"bh_single_quote_open",
"bh_single_quote_close",
"bh_single_quote_content",
"bh_unmatched",
"bh_unmatched_center",
"bh_unmatched_open",
"bh_unmatched_close",
"bh_unmatched_content"
],
"git_gutter_is_enabled": true,
"syntax": "Packages/MarkdownEditing/Markdown.sublime-syntax"
},
"translation.x": 0.0,
"translation.y": 0.0,
"zoom_level": 1.0
},
"stack_index": 5,
"type": "text"
}
]
}
],
"incremental_find":
{
"height": 27.0
},
"input":
{
"height": 102.0
},
"layout":
{
"cells":
[
[
0,
0,
1,
1
]
],
"cols":
[
0.0,
1.0
],
"rows":
[
0.0,
1.0
]
},
"menu_visible": true,
"output.exec":
{
"height": 209.0
},
"output.find_results":
{
"height": 0.0
},
"output.mdpopups":
{
"height": 0.0
},
"pinned_build_system": "Packages/User/MakePandoc.sublime-build",
"project": "",
"replace":
{
"height": 50.0
},
"save_all_on_build": true,
"select_file":
{
"height": 0.0,
"last_filter": "",
"selected_items":
[
[
"boer",
"content/boek/boer.pd.md"
],
[
"interm",
"content/boek/intermezzo1.pd.md"
],
[
"kabout",
"content/boek/kabouters.pd.md"
],
[
"intro",
"content/boek/intro.pd.md"
],
[
"interme",
"content/boek/intermezzo1.pd.md"
],
[
"to",
"content/boek/todo.md"
],
[
"verdiene",
"content/boek/verdienen.pd.md"
],
[
"epilo",
"content/boek/epiloog.pd.md"
],
[
"boek",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"tod",
"content/boek/todo.md"
],
[
"mic",
"content/boek/crashcursus-microbiologie.pd.md"
],
[
"verdie",
"content/boek/verdienen.pd.md"
],
[
"make",
"content/boek/Makefile"
],
[
"prea",
"content/boek/preamble.tex"
],
[
"intr",
"content/boek/intro.pd.md"
],
[
"stru",
"content/boek/structuur.pd.md"
],
[
"leersc",
"content/boek/de-leerschool.pd.md"
],
[
"alles",
"content/boek/alles-vergeten-dat-geleerd-is.pd.md"
],
[
"epi",
"content/boek/epiloog.pd.md"
],
[
"overs",
"content/boek/overschot.pd.md"
],
[
"recep",
"content/boek/recept.pd.md"
],
[
"in",
"content/boek/intro.pd.md"
],
[
"oversc",
"content/boek/overschot.pd.md"
],
[
"rece",
"content/boek/recept.pd.md"
],
[
"micro",
"content/boek/crashcursus-microbiologie.pd.md"
],
[
"struc",
"content/boek/structuur.pd.md"
],
[
"de-lee",
"content/boek/de-leerschool.pd.md"
],
[
"bokrijk",
"content/boek/bokrijk.pd.md"
],
[
"kabou",
"content/boek/kabouters.pd.md"
],
[
"geur",
"content/boek/geur.pd.md"
],
[
"makefi",
"content/boek/Makefile"
],
[
"de-ec",
"content/boek/de-echte-leerschool.pd.md"
],
[
"over",
"content/boek/overschot.pd.md"
],
[
"de-ech",
"content/boek/de-echte-leerschool.pd.md"
],
[
"makef",
"content/boek/Makefile"
],
[
"st",
"content/boek/structuur.pd.md"
],
[
"b",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"boek.",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"boe",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"poss",
"content/boek/possible_strains.md"
],
[
"strain",
"content/boek/possible_strains.md"
],
[
"stra",
"content/boek/straints.md"
],
[
"goed",
"content/boek/temp_tergoedkeuring.pd.md"
],
[
"microbio",
"content/boek/crashcursus-microbiologie.pd.md"
],
[
"epil",
"content/boek/epiloog.pd.md"
],
[
"bol",
"content/boek/boek.lof"
],
[
"bib",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"",
"content/boek/crashcursus-microbiologie.pd.md"
],
[
"echte",
"content/boek/de-echte-leerschool.pd.md"
],
[
"verdien",
"content/boek/verdienen.pd.md"
],
[
"bokri",
"content/boek/bokrijk.pd.md"
],
[
"d-",
"content/boek/de-leerschool.pd.md"
],
[
"e",
"content/boek/epiloog.pd.md"
],
[
"bokr",
"content/boek/bokrijk.pd.md"
],
[
"bokrij",
"content/boek/bokrijk.pd.md"
],
[
"kab",
"content/boek/kabouters.pd.md"
],
[
"int",
"content/boek/intro.pd.md"
],
[
"epioo",
"content/boek/epiloog.pd.md"
],
[
"boek.bi",
"content/boek/boek.bib"
],
[
".bib",
"content/boek/boek.bib"
],
[
"nomin",
"private/delphi_nominees.md"
],
[
"mana",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"programma",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"consi",
"content/src/artikels/considerations_in_unittesting_assembly.md"
],
[
"consider",
"content/src/artikels/considerations_refs.bib"
],
[
"iop",
"content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.pd.md"
],
[
"delp",
"private/delphi_nominees.md"
],
[
"revi",
"content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.pd.md"
],
[
"iop_c",
"content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.pd.md"
],
[
"review.pd",
"content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.pd.md"
],
[
"iop_ca",
"content/src/onderzoek/voorstellen/iop_call_2019.pd.md"
],
[
"delph",
"private/delphi_nominees.md"
],
[
"revie",
"content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.pd.md"
],
[
"chord",
"content/src/onderzoek/se_education_litreview/chorddiagram.html"
],
[
"promotoren",
"content/src/vergaderingen/verslagen/20190206_promotoren.md"
],
[
"delphi",
"content/src/onderzoek/delphi_id_skills/_index.md"
],
[
"managem",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"consid",
"content/src/artikels/considerations_in_unittesting_assembly.md"
],
[
"infosh",
"content/src/onderzoek/delphi_id_skills/delphi_info_sheet_en.md"
],
[
"promo",
"content/src/vergaderingen/verslagen/20190206_promotoren.md"
],
[
"abstra",
"content/src/abstract.md"
],
[
"manageme",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"managemen",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"zelf",
"content/src/onderzoek/voorstellen/zelf-evaluatie.md"
],
[
"d",
"private/delphi_nominees.md"
],
[
"begeleid",
"content/src/onderzoek/delphi_id_skills/begeleiding_mail.md"
],
[
"manag",
"content/src/programma/management.md"
],
[
"biblio",
"content/src/bibliografie_idskills.md"
],
[
"review",
"content/src/onderzoek/se_education_litreview/review.pd.md"
],
[
"201812",
"content/src/verslagen/20181211_lesec.md"
],
[
"20181211",
"static/slides/20181211_lesec.md"
],
[
"defi",
"content/src/definities.md"
],
[
"link",
"content/src/links.md"
],
[
"lesec",
"content/src/slides/20181211_lesec.html"
],
[
"integra",
"content/src/artikels/integrated_gameboy_development.md"
],
[
"promoto",
"content/src/verslagen/20181211_promotor.md"
],
[
"ovi",
"static/slides/20181105_ovi.md"
],
[
"bibli",
"content/src/bibliografie_onderwijs.md"
],
[
"theme",
"static/slides/theme.css"
],
[
"the",
"static/slides/theme.css"
],
[
"revea",
"layouts/shortcodes/revealjs.html"
],
[
"defini",
"content/src/definities.md"
],
[
"bibliograf",
"content/src/bibliografie_verschil.md"
],
[
"bibliogra",
"content/src/bibliografie_onderwijs.md"
],
[
"reveal",
"layouts/shortcodes/revealjs.html"
],
[
"samen",
"static/slides/20181003_samenwerkingprato.md"
],
[
"samenwer",
"static/slides/20181003_samenwerkingprato.md"
],
[
"litera",
"content/src/artikels/literature_review.md"
],
[
"mermaid.",
"layouts/shortcodes/mermaid.html"
],
[
"liter",
"content/src/artikels/literature_review.md"
],
[
"mermai",
"layouts/shortcodes/mermaid.html"
],
[
"_ind",
"content/_index.md"
],
[
"hypo",
"content/src/concepten/onderzoeksvragen_hypotheses.md"
],
[
"links",
"content/src/links.md"
],
[
"brains",
"content/src/verslagen/20181017_brainstorm_prato.md"
],
[
"prato",
"content/src/verslagen/20181017_brainstorm_prato.md"
],
[
"_in",
"content/_index.md"
],
[
"_inde",
"content/_index.md"
],
[
"samenw",
"static/slides/20181003_samenwerkingprato.md"
],
[
"lit",
"content/src/artikels/literature_review.md"
],
[
"lite",
"content/src/artikels/literature_review.md"
],
[
"sections-tree",
"layouts/partials/sections-tree.html"
],
[
"confi",
"config.toml"
],
[
"bibl",
"content/src/bibliography.md"
],
[
"config",
"config.toml"
],
[
"breadcru",
"themes/simpleit-hugo-theme/layouts/partials/breadcrumb.html"
],
[
"proo",
"content/proposal.md"
],
[
"ent",
"content/essays/over-entropie.md"
]
],
"width": 0.0
},
"select_project":
{
"height": 500.0,
"last_filter": "",
"selected_items":
[
[
"",
"~/development/phd/phd.sublime-project"
],
[
"ph",
"~/development/phd/phd.sublime-project"
],
[
"brai",
"~/development/brainbaking/brainbaking.sublime-project"
],
[
"brain",
"~/development/brainbaking/brainbaking.sublime-project"
],
[
"bra",
"~/development/brainbaking/brainbaking.sublime-project"
]
],
"width": 380.0
},
"select_symbol":
{
"height": 392.0,
"last_filter": "",
"selected_items":
[
],
"width": 836.0
},
"selected_group": 0,
"settings":
{
},
"show_minimap": false,
"show_open_files": false,
"show_tabs": true,
"side_bar_visible": true,
"side_bar_width": 255.0,
"status_bar_visible": true,
"template_settings":
{
}
}