--- title: 'Over het introduceren van bedrijfsethiek' date: '2018-06-11' subtitle: Een cultuur aanbrengen en onderhouden categories: - learning --- Addendum: [7 highly successful software engineering cultures](https://techbeacon.com/lessons-7-highly-successful-software-engineering-cultures) is de moeite om in detail na te lezen, waarbij bedrijven zoals GitLab hun _"Team Handboek"_ open stellen. Het gaat véél verder dan enkel een cultuur: er staat in wanneer aandeelhouders samenkomen, hoe er omgegaan wordt met nieuwe kandidaten en hoe je je verlof dient in te plannen. **Transparantie** zò sterk door de aorta van het bedrijf laten stromen, is zeer bewonderenswaardig. Een cultuur kweken, hoe doe je dat? Op een Petri schaaltje? Wat als die specifieke cultuur _bedrijfscultuur_ zou zijn? Een interessant probleem waar uiteraard ook filosofie bij komt kijken. Ethiek, in de bedrijfswereld. Een klassieke **gouden regel** introduceren en verwachten dat vanaf dan alle werknemers zie regel handhaven zou naïef zijn: we weten uit ervaring dat dit heel vaak onvoldoende is. Wat ik met "uit ervaring" bedoel is: 1. Ideeën zoals deze worden vaker aanvaard _bottom-up_ in plaats van _top-down_. 2. Het is bewezen dat gedragsveranderingen weken (al dan niet maanden) duren, mét actieve inspanning. 3. Via één of twéé kanalen iets verspreiden betekent niet dat iedereen het ziet. Alles open trekken dus. 4. Het is niet omdat iemand je idee ziet, dat het blijft hangen. Herhaling en geregeld aanwakkering tot enthousiasme is noodzakelijk. ### Een praktische benadering Wat is het **nut** van een bedrijfsethiek? Staan we daar voldoende stil bij, en brengen we dit voldoende aan zonder klassieke ethiek en vakterminologie van de filosofie te betrekken? Met andere woorden: Schrijf iets - Beknopt, - Verstaanbaar, - Herhaalbaar en - Inspirerend. Bedrijfsleiders stellen graag een **charter** op die als kapstok kan dienen om waardes van het bedrijf aan op te hangen. Is dit wat we hier willen bereiken? > Een [charter](https://nl.wikipedia.org/wiki/Charter_(hedendaags)), oorkonde, handvest of manifest is een tekst die is opgesteld om op gebalde wijze een aantal principes over een bepaald onderwerp te codificeren en als een referentietekst te presenteren, waarop wetten en handelingen kunnen worden gestoeld en algemene gedragslijnen kunnen worden afgestemd of aan getoetst. Wat mij daar vooral in tegensteekt, zijn de woorden "wetten" en "gedragslijnen": beknopt, verstaanbaar en herhaalbaar zal het zeker zijn, maar inspirerend zeker niet. Typische charters gaan voor zaken als klanttevredenheid, garantie tot vlotte communicatie overgoten met een zakelijk sausje, ondertekend door het bestuur en bij voorkeur opgehangen in de inkomhal. Wat is het alternatief? Een opstelling van een aantal Bijbelse **geboden**? Beknopt, verstaanbaar en herhaalbaar, misschien zelfs ook inspirerend voor de juiste personen die hun bedrijfsleven als een religieuze ervaring beschouwen. Een technische [definitie](https://www.managementsite.nl/kennisbank/organisatiecultuur) van bedrijfscultuur: > de gemeenschappelijke verstandhouding van de leden van – en de belanghebbenden bij het bedrijf’. Schein (1992) De extractie van kernwaarden om tot die verstandhouding te komen is niet zo moeilijk (zie het voorbeeld hieronder). In plaats van ethiek te zien als doel, moeten we het ombuigen tot **een middel**. En dat middel moet elke keer gehandhaafd worden als er iets te bereiken valt in het bedrijf. Elke keer: dus alle acties, hoe klein of groot ook, zouden in context van de ethiek geplaatst moeten worden. Enkel zo kan de verschuiving in de gedachtegang tot stand komen. ### Een academische benadering Bedrijfsethiek als opleidingsonderdeel van [Economische Wetenschappen](https://onderwijsaanbod.kuleuven.be/syllabi/n/D0R91AN.htm#activetab=plaatsen_in_het_onderwijsaanbod_idp7440448) geeft de volgende topics aan die belangrijk zouden zijn binnen de bedrijfsethiek: - Welke rol spelen waarden en normen in het goede beheer van de onderneming - De aard van ethiek en bedrijfsethiek in het bijzonder - Rechten en plichten van werkgevers en werknemers - Marketingethiek - Corporate Governance - Onderneming en maatschappij - De ecologische uitdaging van de onderneming Enkel de eerste twee punten zijn hier interessant, de rest gaat veel te ver in op de technische implementatie die mij hier niet bezig houden. Welke rol spelen waarden en normen in het goede beheer van de onderneming? Dit betekent dat de waarden en normen **in context** geplaatst moeten worden. Bedrijfscultuur lijkt een onderdeel te zijn van "bedrijfsethiek" in de bredere zin van het woord, waar ook bedrijfscodes en strategische marketing bij horen. Ik ben enkel geïnteresseerd in de cultuur die iets zou moeten losmaken van de werkgevers en werknemers. Een adequate bedrijfsethiek vereist een visie op het goede leven, op fundamentele waarden en doelen die betekenis geven aan het handelen - zegt [Ensie](https://www.ensie.nl/lexicon-van-de-ethiek/bedrijfsethiek). **De creatie van een zinvolle omgeving waarin personeelsleden worden getransformeerd van passieve contractuele werknemers tot gemotiveerde leden van een doelgerichte en waardevolle organisatie**. Passief -> actief door middel van doel en waarde - prachtige woorden, op naar een voorbeeld! ## Een uitgebouwd voorbeeld Onderstaande ethiek hebben we als "**De [Prato](http://www.prato-services.eu/) Way**" uitgewerkt op basis van feedback van collega's. Die feedback werd verzameld op basis van een inbeeldingsvraagstuk: > Stel dat het nu december volgend jaar is, hoe zou jij willen dat het in het bedrijf er aan toe gaat? Wat heb jij, jouw team of het bedrijf gedaan om de waarden nog meer te laten leven? De vraag mag zo breed of zo nauw als je zelf wenst geïnterpreteerd worden: van collega- of klanteninteracties tot betere manieren van implementaties van de software. De antwoorden werden in kleinere groepen gevormd en samengevat. Om hier concrete acties uit te halen werd er gevraagd naar een eerste concrete actie vanuit de groep om die inleving te kunnen verwezenlijken. Een kanttekening: er zijn reeds eerder brainstorm sessies gevoerd rond de cultuur van het bedrijf, waar de kernwoorden "_Growing Smart Together_" (GST) zijn uitgekomen. Onder het GST model werden een aantal concrete zaken georganiseerd op korte en lange termijn om dit te laten leven. Die pogingen bleken echter niet voldoende gecategoriseerd onder de gedeelde noemer: GST. In plaats van de organisatie van een aantal mensen te laten afhangen, zou die cultuur als algemeen draagvlak moeten fungeren. Onderstaande slagzinnen dienen als **gemeenschappelijke fundamenten** om de GST filosofie te laten leven. ### 1. Tevredenheid is de oogst van Hart-werk.